चन्द्रग्रहण के हो र कसरी लाग्दछ ।
चन्द्रमा प्रकाश रहित भएको स्थिति नै चन्द्रग्रहण हो । सामान्य भाषामा भन्नपर्दा पृथिवीको छायाँ चन्द्रमामा पर्नु ग्रहण हो । जब सूर्य, पृथिवी, चन्द्रमा एउटै सरल रेखामा पर्दछन् तब ग्रहण लाग्ने गर्दछ । सामान्य तरिकाले बुझ्दा जब पृथिवीले सूर्यको प्रकाश चन्द्रमामा पुग्न नदिई छेकिदिन्छ तब चन्द्रमा प्रकाश रहित भई ग्रहण लाग्दछ (चित्र नं १)। ज्योतिष शास्त्र अनुसार यहीँ अन्धकारमय छायाभागलाई नै राहु र केतु भनिन्छ । चन्द्रग्रहणका निम्ति सूर्य, चन्द्र र पृथिवी एउटै सरल रेखामा हुन जरुरी रहन्छ । यो अवस्था प्रत्येक पूर्णिमा मा आउने गर्दछ ।
कहिँले लाग्छ त ग्रहण?
सूर्य, पृथिवी, चन्द्र एउटै रेखामा रहदाँ पृथिवीले सूर्यको प्रकाश छेकिदिन्छ र फल स्वरुप ग्रहण लाग्दछ । त्यसो त प्रत्येक पूर्णिमामा पृथिवी, सूर्य, चन्द्र सरलरेखामा पर्छन् भने प्रत्येक पूर्णिमामा किन ग्रहण लाग्दैन? भन्ने प्रश्न आउन सक्छ । यसको उत्तर स्वरुपः पृथिवी सूर्यको वरिपरि घुम्ने कक्ष र चन्द्रमाको पृथिवी वरिपरि घुम्ने कक्ष एउटै सतहमा नपरि ५ दशमलव १५ डिग्रीको कोणमा ढल्किएका छन (चित्र नं २)। वर्षमा जम्मा दुई पटक मात्र चन्द्र कक्ष र पृथिवी कक्ष ठ्याक्कै मेल खान्छन् । यसै दुईपटक पृथिवी सूर्य र चन्द्रको बीचमा परि ग्रहण हुने गर्दछ ।
चन्द्र ग्रहण विशेष गरी दुई प्रकारका हुन्छन् ।
खग्रास र खण्डग्रास
खग्रास चन्द्रग्रहणः चन्द्रमाको पुरै भागमा छाया परी भएको ग्रहणलाई खग्रास चन्द्रग्रहण भनिन्छ।
खण्डग्रास चन्द्रग्रहण ः चन्द्रमाको पुरै भागमा छाया न परी आंक्षिक वा थारै भागमा छाया परी भएको ग्रहणलाई खण्डग्रास चन्द्रग्रहण भनिन्छ।
आज कात्र्तिक २२ गतेको चन्द्रग्रहण भने खग्रास चन्द्रग्रहण हो । आज साँझ ५ः११ चन्द्रोदय देखि नै ग्रहणको आरम्भ हुन्छ । ग्रहणलाई ५ः१३ बजे सूर्यास्त पश्चात् ग्रहण देखिन थाल्दछ । १ घण्टा २३ मिनेट सम्म स्पर्श गरी राती ६ः३४ बजे ग्रहण समाप्त हुन्छ ।
यस चन्द्रग्रहणको ग्रहणफल यस प्रकारको रहेको छ ।
मेष घात
वृष व्यय
मिथुन लाभ
कर्कट सुखम्
सिंह माननाश
कन्या कष्टम्
तुला स्त्रीपीडा
वृश्चिक सौख्यम्
धनु चिन्ता
मकर व्यथा
कुम्भ श्रीप्राप्ति
मीन क्षति
